ኖርዌይ ለኢትዮጵያ አየር ብክለት ቅነሳ በየዓመቱ የ60 ሚሊዮን ዶላር ለመስጠት ተስማማች

ከአንድ ዓመት በፊት በደቡብ አፍሪካው የደርባን ጉባዔ ይፋ የተደረገው የኢትዮጵያ ብሔራዊ የአየር ንብረት ለውጥ መቋቋሚያና የአረንጓዴ ኢኮኖሚ ስትራቴጂ ለመጪዎቹ 15 ዓመታት ተግባራዊ ይደረጋል፡፡

የኢትዮጵያ መንግሥት በደን መጨፍጨፍ፣ መመናመንና በሌሎች ምክንያቶች የሚከሰተውን የአየር ንብረት ለውጥ ለመቀነስ የሚያስችለው አገራዊ ፕሮግራም (Climate Change Resilient Green Economy- CRGE) ይፋ ካደረገ ከሁለት ዓመታት በኋላ፣ ከኖርዌይ መንግሥት በየዓመቱ የ60 ሚሊዮን ዶላር ድጋፍ ለማግኘት የሚያስችለውን ስምምነት አድርጓል፡፡

ባለፈው አርብ በኖርዌይ ኤምባሲ በተደረገው ስምምነት መሠረት፣ መንግሥት የደን ጭፍጨፋንና መመናመንን በመቀነስ ተግባራዊ ውጤት ማስመስከር በቻለች ቁጥር፣ የኖርዌይ መንግሥት የገንዘብ ድጋፉን በየዓመቱ ያደርጋል፡፡

በኢትዮጵያ የኖርዌይ አምባሳደር ኦድ-ኢንግ ቫልሄልም እንዳስታወቁት፣ በኢትዮጵያና በአገራቸው መካከል የተደረገው ስምምነት በግብርና፣ በደን ሀብትና በኢነርጂ ዘርፎች ላይ ሲያተኩር ከእነዚህ ዘርፎች የሚመነጨውን የበካይ ጋዝ ልቀት ለመቀነስ የሚያስችል ነው፡፡ የኖርዌይ መንግሥት ዘላቂ የመሬት አጠቃቀምን ጨምሮ ከደን ሀብት የሚመነጨውን የግሪን ሀውስ ጋዝ ልቀት ለመቋቋም የሚያስችለውን ፕሮጀክት በመንደፍ ጭምር ተሳትፎ ማድረጉን አምባሳደር ቫልሄልም ገልጸዋል፡፡ የአየር ንብረት ለውጥን በመቋቋም አረንጓዴ ኢኮኖሚን ለማምጣት ያስችላል የተባለው ስትራቴጂ በቀጣዮቹ 15 ዓመታት ውስጥ ከ150 ቢሊዮን ዶላር ያላሰነ በጀት ይፈለጋል፡፡ በመሆኑም የኖርዌይ መንግሥት የሚሰጠው ድጋፍ የአገሪቱ የግሪን ሀውስ በካይ ጋዝ አሁን ባለበት የ150 ሚሊዮን ሜትሪክ ቶን ልቀት ላይ እንዲቆም ለማድረግ ያለመ መሆኑ ተገልጿል፡፡

ስምምነቱን ከአምባሳደር ቫልሄልም ጋር የፈረሙት የግብርና ሚኒስቴር ሚኒስትር ዴኤታ አቶ ስለሺ ጌታሁን ሲሆኑ፣ በደርባን ይፋ የተደረገውን የኢትዮጵያ አየር ንብረት ብክለትን በመቋቋም አረንጓዴ ኢኮኖሚ ለመገንባት የሚያልመውን ስትራቴጂ ይፋ ካደረገች በኋላ ድጋፋቸውን ለመስጠት ቃል ከገቡት መካከል ዩናይትድ ኪንግደምና ኖርዌይ ቀዳሚዎቹ መሆናቸውን ተናግረዋል፡፡ ኖርዌይ ቃል በገባችው መሠረት በየዓመቱ የ60 ሚሊዮን ዶላር ድጋፍ ለማድረግ መስማማቷን ያስታወሱት ሚኒስትር ዴኤታው፣ በጀቱን የምትለቅቀው ግን በተሠራው ሥራ መጠን እንደሆነና የሥራው መጠንም በጋራ እንደሚወሰን ተናግረዋል፡፡

የአገሪቱን የአየር ንብረት ለውጥ መቋቋሚያና የአረንጓዴ ኢኮኖሚ ብሔራዊ ስትራቴጂ አስተባባሪ አቶ ሠርጸ ስቡሕ ለሪፖርተር እንዳስታወቁት፣ ይህ ስትራቴጂ የሚያፈልገው የገንዘብ መጠን 150 ቢሊዮን ዶላር ቢገመትም በየጊዜው የተካሄዱት የአካበቢ ጥበቃና የዘላቂ ልማት እንዲሁም የመሬት አጠቃቀም ሥራዎች በዚሁ ሒሳብ ውስጥ የሚካተቱ ናቸው፡፡

በኢትዮጵያ ለቤት ውስጥ የኃይል ፍጆታነት ከሚጨፈጨው ደን እንዲሁም ከግብርናው ዘርፍ በተለይም ከእንስሳትና ከብርዕ እህሎች የሚመነጨው በካይ ጋዝ፣ ከጠቅላላው 150 ሚሊዮን ሜትሪክ ቶን ውስጥ የ87 ከመቶ ድርሻ እንደሚይዝ ብሔራዊ ስትራቴጂው ይፋ አድርጓል፡፡ የኤልክትሪክ ኃይል፣ ትራንስፖርት፣ ኢንዱስትሪና ሕንፃዎች እያዳንዳቸው የሦስት ከመቶ የበካይነት አስተዋጽኦ እንዳላቸውም ያትታል፡፡

ኢትዮጵያ በ50 ሚሊዮን የሚገመት የቁም ከብትና በሌሎች እንስሳት መስክም በ100 ሚሊዮን የሚገመት ሀብት እንዳላት ሲታወቅ፣ እንስሳቱ በሚያመሰኩበት ወቅት የሜቴን እንዲሁም በሚጸዳዱበት ወቅት ደግሞ ናይትረስ ዳይ ኦክሳይድ የተባሉትን የግሪን ሀውስ ጋዞችን ያመነጫሉ፡፡ ይህንን ተከትሎ 65 ሚሊዮን ቶን የካርቦን ዳይ ኦክሳይድ ጋዝ ሲለቀቅ እንደነበር ስትራቴጂው በጥናት ማረጋገጡን ያሳያል፡፡

በደን ሀብት በኩል ሲታይ ደግሞ 55 ሚሊዮን ቶን የካርቦን ዳይ ኦክሳይድ ከደን ምንጣሮና ከግብርና መሬት ዝግጅት የተነሳ እንደሚመነጭ ሲረጋገጥ፣ ከእንጨት የሚመነጨው የኃይል ፍጆታ ደግሞ 46 ከመቶውን ብክለት ይሸፍናል፡፡

በመሆኑም አሁን ባለው ሁኔታ የአገሪቱ ኢኮኖሚ ዕድገት የሚቀጥል ከሆነና ብክለቱም በዚያው መጠን ከቀጠለ፣ እ.ኤ.አ. በ2030 የብክለቱ መጠን 400 ሚሊዮን ቶን እንደሚደርስ ትንበያዎች ያመለክታሉ፡፡ ከግብርና ብቻ የሚመነጨው የብክለት መጠን ደግሞ 110 ሚሊዮን ቶን እንደሚደርስ ይገመታል፡፡ ከቁም ከብት የሚመነጨው የበካይ ጋዝ መጠንም 125 ሚሊዮን ቶን እንደሚደርስ ይጠበቃል፡፡ ይህም ሆኖ በአሁኑ ወቅት ኢትዮጵያ የምታመነጨው የበካይ ጋዝ መጠን ከዓለም አኳያ የ0.3 ከመቶ ድርሻ እንደሚይዝ ታውቋል፡፡

ይህንን የብክለት መጠን ለመግታት ወይም አሁን ወደከባቢ አየር የሚለቀቀውን የበካይ ጋዞች ልቀት መጠን ባለበት ለማቆም፣ የኖርዌይ መንግሥት ለኢትዮጵያ ከሰጠው ድጋፍ ባሻገር በዓለም ባንክ በኩልም ድጋፍ እንደሚያደርግ አስታውቋል፡፡

በአገር አቀፍ ደረጃ የደን ጭፍጨፋና መመናመንን ለመቀነስ የሚሠራው ፕሮጀክትን የሚያስተባብሩት ዶክተር የትቢቱ ሞገስ እንዳስታወቁት፣ ኖርዌይ ለኢትዮጵያ የምትሰጠው ዕርዳታ በሦስት ዙር የሚካሄድ ሲሆን፣ የመጀመርያው ለማስተባበርያ ጽሕፈት ቤቱ ማደረጃ የሚውል ነው፡፡ ለዚህ ሥራ የ14 ሚሊዮን ዶላር በጀት እንደሚያስፈልግም ይፋ አድርገዋል፡፡ ከዚህ ባሻገር የደን ምንጣሮና መመናመንን ለመቀነስ የታቀደው ፕሮጀክት በኦሮሚያ ክልል በሙከራ ደረጃ እየተሠራበት ሲሆን፣ የኖርዌይ መንግሥት በ1.5 ሚሊዮን ሔክታር ለሚካሄደው የደን ማልማት ሥራ የሦስት ሚሊዮን ዶላር መስጠቱን ዶክተር የትቢቱ ገልጸዋል፡፡

የአገሪቱ የአየር ብክለት መንስዔ ከሆኑ ውስጥ ዋና ዋናዎቹ ዘርፎች

Ethiopian Reporte
r